سوکت CPU چیست؟ آشنایی با انواع سوکت پردازنده (سی پی یو)

سوکت سی پی یو یا CPU socket نقظه اتصال پردازنده به مادربرد است، سوکت پردازنده انواع مختلفی دارد اما CPU socket و پردازنده باید از یک نسل باشند در غیر این صورت ارتباطی بین این دو برقرار نخواهد شد، در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم و انواع سوکت سی پی یو بیشتر آشنا کنیم، همراه داتیس نتورک باشید.

سوکت CPU چیست؟

سوکت پردازنده محلی است که پردازنده در آن قرار می‌گیرد و تنها نقش آن ارتباط با مادربرد است.

نوع سوکت مشخص‌ کننده نوع پردازنده است که هر شرکت (مانند اینتل و AMD) برای آن استاندارد جداگانه‌ ای تعریف می‌کنند و بر اساس آن نیز سازندگان مادربرد اقدام به تولید می‌کنند.

سوکت درواقع نقطه اتصال CPU به برد اصلی یا مادربرد است یعنی اگر هرکدام از آن‌ها از نسل دیگری باشد، نمی‌توانند بر روی‌هم سوار شوند و به‌اصطلاح همدیگر را ساپورت نمی‌کنند.

این‌که سوکت ها چرا تغییر می‌کنند مهم‌ترین دلیل آن این است که طبیعتاً با تغییر تکنولوژی، نوع ظاهری سخت‌افزار و پیاده‌سازی آن‌ها هم متفاوت خواهد شد.

مثلاً نسل اول اینتل با نسل‌های جدید مطمئناً دارای تمایز فیزیکی و همین‌طور قدرتی هستند. پس باید مادربرد و CPU شما هم دیگر را ساپورت کنند.

همانطور که گفتیم سوکت CPU محلی می باشد که پردازنده در آن قرار می گیرد.

این قطعه ارتباط بین برد و پردازنده را برقرار می کند.

داخل این سوکت ها پین هایی قرار دارد که با پین CPU ارتباط بر قرار می کند. این سوکت قسمتی از مادر برد است که پردازنده درون آن قرار می گیرد و برروی مادر برد لحیم می شود. سوکت cpu پایه های پردازنده را در خود جا می دهد.

انواع سوکت پردازنده (سی پی یو)

PGA ها از اولین انواع سوکت CPU بودند که بین سالهای 1990 تا 2000 تولید و مورد استفاده قرار می گرفتند.

پردازنده‌های آن‌ها دارای پین‌هایی بودند که در داخل حفره‌های سوکت مخصوص پردازنده بر روی مادربرد فرو می‌روند.

PGA مخفف Array Grid Pin و به مفهوم شبکه‌ای از پین‌های مرتب که در کنار یکدیگر قرار دارند، است.

ازجمله مشکلاتی که این سوکت ها داشتند این بود که در هنگام برداشتن CPU از روی آن، ممکن بود گردوخاک درون حفره‌های آن برود که تمیز کردن آن‌یک مشکل به شمار می‌رفت.

در پردازنده‌های PGA نیز به دلیل اینکه پین‌ها بر روی CPU قرار داشت، معمولا در ۵۰ درصد مواقع، در هنگام جابه‌جایی یکی از پین‌های آن آسیب می‌دید و یا می‌شکست. در کل تلفات CPU های PGA زیاد بود.

سوکت AM2

در سال ۲۰۰۶ شرکت AMD پردازنده هایی را معرفی کرد که از سوکت CPU جدیدی به نام AM2 استفاده می‌کردند. سوکت AM2 نهصد و چهل پین دارد، برای پشتیبانی از کنترلرهای حافظه DDR2 دو کانال مجتمع که در سال ۲۰۰۶ به خانواده پردازنده‌های اپترون و اتلون ۶۴ اضافه شدند طراحی شد.

سوکت +AM2

سوکت +AM2 ارتقا یافته AM2 است که در سال ۲۰۰۷ به بازار آمد. این دو از دید فیزیکی یکسانند با این تفاوت که +AM2 از صفحه‌های مدار اتصال به منبع تغذیه انشعابی و ۰٫۳ HyperTransportپشتیبانی می‌کند و سرعت FSB می‌تواند تا ۶۶٫۲ گیگاهرتز برسد.

مادربردهای +AM2 فاصله مابین محصولات DDR2 و DDR3 شرکت AMD را با پشتیبانی از پردازنده‌های سوکت AM2+، AM2 و AM3 پر کردند.

برای تأمین سازگاری با پردازنده‌های مختلف، مادربردهای +AM2 علاوه بر اتصالات داخلی HyperTransport 3.0 پردازنده‌های +AM2 و AM3 از اتصالات داخلی کندتر Hyper Transport پردازنده‌های سوکت AM2 نیز پشتیبانی می‌کنند.

ازآنجایی‌که پردازنده‌های مبتنی بر سوکت‌های AM2 و +AM2 تنها از حافظه DDR2 پشتیبانی می‌کنند، تمام مادربردهای +AM2 دارای اسلات‌های حافظه DDR2 هستند.

سوکت AM3

سوکت AM3 در فوریه ۲۰۰۹ در اصل برای پشتیبانی از پردازنده‌های حاوی کنترلرهای حافظه DDR3 نظیر Phenom II به بازار عرضه شد.

به‌جز افزایش پشتیبانی از حافظه‌های DDR3 سوکت AM3 نهصد و چهل‌ویک پین داشته و شکل پین‌هایش به صورتی تغییریافته تا پردازنده‌های سوکت AM2 و +AM2 نمی‌توانند وارد آن شوند.

مادربردهای سوکت AM3 تقریباً معادل مدل‌های +AM2 بوده، اما با این تفاوت که به اسلات‌های حافظه DDR3 مجهز شدند.

چون پردازنده‌های AM3 از هر دو نوع حافظه DDR2 و DDR3 پشتیبانی می‌کردند، کاربران این پردازنده‌ها برحسب اولویت‌های خود درزمینه حافظه، بین مادربردهای +AM2 و AM3 حق انتخاب داشتند.

سوکت +AM3

سوکت +AM3 نسخه تغییریافته AM3 است که برای پردازنده‌های جدید ”بولدوزر“ طراحی‌شده است.

این سوکت ۹۳۸ پین داشته و از پردازنده‌های AM3 هم پشتیبانی می‌کند.

باوجودآنکه می‌توانید پردازنده‌های جدیدتر را رو مادربردهای سوکت قدیمی نصب کنید و از دید تئوری این پردازنده‌ها (البته با کاهش سرعت باس و حافظه) کار خواهند کرد اما در برخی مادربردها پشتیبان بایوس هم موردنیاز است و این ممکن است مانع استفاده از پردازنده‌های جدید روی مادربردهای قدیمی‌تر شود.

در کل بهتر است پردازنده را با مادربردی با سوکت CPU مناسب آن پردازنده استفاده نمایید.

سوکت120۷FX) F)

سوکتF  (که به آن ۱۲۰۷FX هم می‌گویند) در آگوست ۲۰۰۶ توسط AMD جهت استفاده برای پردازنده‌های سروری اپترون معرفی شد.

سوکت F نخستین سوکت LGA شرکت AMD است که شبیه سوکت ۷۷۵ LGA شرکت اینتل است.

این سوکت 1207 پین داشته و شبکه آن ۳۵×۳۵ است. و پین‌ها به‌جای پردازنده روی سوکت نصب‌شده‌اند.

سوکت F معمولاً در مادربردها به‌صورت دوتایی موجود است زیرا به این منظور طراحی‌شده که دو پردازنده را روی یک مادربرد به‌کارگیریم.

سوکت F برای پردازنده‌های  Quad FX شرکت AMD مورداستفاده قرار گرفت که پردازنده‌هایی دو هسته‌ای هستند که به‌صورت دوتایی فروخته می‌شوند و به‌عنوان سیستم دو هسته‌ای و دو سوکته کاربرد دارند.

سوکت FM1

سوکت FM1 در جولای ۲۰۱۱ توسط AMD جهت استفاده توسط پردازنده‌های شتاب‌یافته و پردازنده‌های مبتنی بر هسته یانو به بازار عرضه شد.

این پردازنده‌ها شامل پردازنده‌های شتاب‌یافته سری Ax-3xxx و برخی پردازنده‌های Athlon II و همین‌طور پردازنده شتاب‌یافته ۳۲۰۰-E2 می‌باشند.

FM1 نهصد و پنج پین در شبکه‌ای ۳۱×۳۱ داشته و سوکت آن از نوع PGA شبیه سوکتهایی که توسط پردازندههای قبلی AMD استفاده می‌شدند است.

سوکت FM1 از حافظه DDR3 پشتیبانی می‌کند. این پردازنده توسط سوکت FM2 جایگزین شد.

سوکت FM2

سوکت FM2 در سپتامبر ۲۰۱۲ جهت استفاده توسط پردازنده‌های شتاب‌یافته سری ترینیتی معرفی شد.

این پردازنده‌ها شامل سری شتاب‌یافته AX-5XXX است.

FM2 نهصد و چهار پین داشته و در شبکه‌ای ۳۱×۳۱ بود و سوکتش از نوع PGA شبیه سوکتهایی که توسط پردازنده‌های قبلی AMD استفاده می‌شدند است.

سوکت FM2 از حافظه DDR3 پشتیبانی می‌کند.

سوکت +FM2

سوکت +FM2 از نسل پردازنده شتاب‌یافته (پردازنده همراه با پردازشگر گرافیکی) سیستم‌های رومیزی و همه‌کاره است.

+FM2 نسخه بازنگری شده FM2 است که در ژانویه ۲۰۱۴ همراه با دو پردازنده شتاب‌یافته اولیه با معماری استیم رولر به بازار عرضه شد و در حال حا྄ظر یک‌دو جین پردازنده با معماری استیم رولر برای این سوکت موجودند.

ازجمله این پردازنده‌ها سری های A10, A8, A6 که با دو تا چهار هسته پردازشگر و واحد گرافیک GCN عرضه می‌شوند قابل‌ذکرند.

+FM2 با ریزپردازنده‌های چهار هسته‌ای X4 آتلون که واحد پردازش گرافیکی ندارند هم سازگار است.

این سوکت CPU از حافظه‌های دو کانال DDR3 با نرخ انتقال داده تا ۲۱۳۳ مگاهرتز پشتیبانی می‌کند.

سوکت +FM2 نهصد و شش پین دارد که در شبکه‌ای ۳۱×۳۱ کنار هم قرارگرفته‌اند.

در شبکه ۱۳ پین در گوشه‌ها حذف‌شده‌اند، بخشی به‌اندازه ۷×۵ از مرکز شبکه حذف‌شده و ۷ پین هم نزدیک مرکز روی مدار قرار نگرفته‌اند تا تعداد پین‌ها به‌جای ۹۶۱ پین به ۹۰۶ پین برسد.

+FM2 هم مانند FM1 و FM2 سوکتی از نوع نیروی جااندازی صفر است که از اهرمی برای قفل‌کردن پردازنده درجایش و اطمینان از اتصال صحیح بین پین‌ها و اتصالات سوکت سود می‌برد.

معمولا روی سوکت +FM2 عبارت FM2b درج می‌گردد و سازندگان تضمین می‌کنند در برابر ۵۰ بار جا زدن پردازنده دوام داشته باشد.

سوکت LGA 775 

این سوکت بسیار قدیمی است.

از آن برای پردازنده‌های Intel Pentium 4، Intel Core 2 Duo، Intel Core 2 Quad و سایر پردازنده‌ها از سال ۲۰۰۶ تا عرضه LGA 1366 استفاده می‌شد.

این سیستم‌ها به ارتقای کلی نیاز دارند زیرا علاوه بر سوکت CPU قدیمی، چیپست های LGA 775 از رم DDR2 پشتیبانی می‌کنند و فقط برخی از مدل‌ها با DDR3 سازگاری دارند.

سوکت LGA 1156

مادربردهای مبتنی بر سوکت LGA 1156 که از توانایی پشتیبانی پردازنده‌های Core i3، Core i5 و همچنین Core i7-8xx برخوردارند، دو کانال حافظه DDR3 و ۱۶ مسیر PCIe 2.0 پرسرعت (۵ گیگا بیت بر ثانیه‌ای) را مستقیماً به پردازنده متصل می‌کنند.

ازآنجایی‌که تمام عملکردهای پل شمالی مانند کنترل حافظه و PCIe اصلی به خود پردازنده منتقل‌شده‌اند، اتصالات PCIe اضافی تنها از طریق پل شمالی تأمین می‌شود که روی خود مادربرد باقی‌مانده، مولفه‌ای که اینتل نام آن را به هاب کنترلر سکو (PCH) تغییر داده است.

PCH با استفاده از اینترفیس کندتر DPI تنها ۵/۲ گیگا بیت بر ثانیه را برای هر مسیر PCIe تامین می‌کند و به همین دلیل برای کاربردهایی با پهنای باند بالا مانند نصب کارت‌های گرافیکی مناسب نخواهد بود.

سوکت LGA 1366

این مدل نسخه پیشرفته LGA 1156 است. Socket 1366 یک سوکت LGA است که برای پردازنده‌های سروری Intel استفاده می‌شود.

این سوکت کنترلر حافظه ۳ کانال و ۶ کانال (DDR3، SDRAM) را پشتیبانی می‌کند و دارای بیش از ۲ مسیر با فرکانس بیشتر از ۳٫۲Ghz است.

سوکت LGA 1366 با پشتیبانی از پردازنده‌های Core i7-9xx، سه کانال حافظه و یک اینترفیس QPI با پهنای باند بالا را برای چیپست خود تامین می‌کند.

درحالی‌که مادربردهای مبتنی بر این سوکت در اصل برای پذیرش پردازنده‌های ۴ هسته‌ای طراحی‌شده بودند، اما اکثر مدل‌های آن‌ها از طریق یک ارتقای بایوس قادر به پشتیبانی از پردازنده‌های شش هسته‌ای خواهند بود.

بااین‌حال، یکی از متداول‌ترین دلایلی که باعث می‌شود کاربران مادربردهای مبتنی بر سوکت LGA 1366 را انتخاب کنند، قابلیت‌های آن‌ها درزمینه پشتیبانی از پردازنده‌ها نیست بلکه تعداد بالای مسیرهای PCIe پشتیبانی شده توسط چیپست X58 Express است که این مادربردها را همراهی می‌کند. بنابراین، LGA 1366 بهترین گزینه برای کاربرانی است که علاوه بر عملکرد بالای پردازنده به پشتیبانی بیشتری از کارت‌های توسعه با پهنای باند بالا نیاز دارند.

سوکت LGA 1155

مادربردهای مبتنی بر سوکت LGA 1155 از پردازنده‌های آتی Sandy Bridge شرکت اینتل پشتیبانی خواهند کرد که تا چند ماه دیگر از راه می‌رسند.

این مادربردها نیز همانند همکاران LGA 1156 خود از دو کانال حافظه DDR3 و اتصالات داخلی DPI پشتیبانی می‌کنند.

اما باوجود تمام این شباهت‌ها، این سوکت CPU در مقایسه با LGA 1156 یک‌پایه کمتر دارد و هیچ سازگاری متقابلی مابین پردازنده‌ها یا مادربردهای LGA 1156 و LGA 1155 وجود نخواهد داشت.

بنابراین، نصب پردازنده‌های یک گروه روی مادربردهای مبتنی بر سوکت گروه دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود

سوکت LGA 2011

سوکت 2011 LGA در نوامبر سال 2011 برای پردازنده‌های نسل دوم سری Bridge Sandy ix Core (که با نام E-Bridge Sandy نیز شناخته می‌شود) باقابلیت توربو اورکلاکینگ، جهت استفاده در کامپیوترهایی با کارایی بالا (Performance-High) معرفی شد. این سوکت CPU می‌تواند ۴۰ خط ۰٫۳ PCIe و آدرس‌دهی حافظه چهارکاناله پشتیبانی کند.

سوکت LGA 1150 

اینتل این سوکت CPU را در سال 2013 برای پردازنده‌های Haswell و Broadwell خود، معرفی کرد.

از این سوکت به عنوان جایگزینی برای سوکت 1155 LGA (سوکت H2) طراحی‌شده است.

سیستم خنک‌کنندهٔ 1155 LGA و 1156 LGA با این سوکت سازگاری دارد.

سوکت LGA 1151

1151 LGA در سال 2015 و برای نسل ششم پردازنده‌های اینتل یعنی CPU های Skylake طراحی و تولید شد.

این سوکت توانایی پشتیبانی از حافظه DDR3 و همچنین DDR4 را دارد.

1151 LGA جدیدترین سوکتی است که اینتل تاکنون از آن رونمایی کرده است.

امیدواریم مقاله آشنایی با مفهوم سوکت CPU و انواع آن مفید بوده باشد.

داتیس نتورک را در شبکه های اجتماعی خصوصا تلگرام دنبال کنید.