تاریخچه پیدایش اینترنت در ایران

حتما برای شما هم جالب است بدانید اینترنت کی به ایران آمد؟ در این مقاله تاریخچه پیدایش اینترنت در ایران را بررسی خواهیم کرد، همراه داتیس نتورک باشید.

در سال 1993 ، ایران به اینترنت متصل شد.

از آن زمان، تعداد کاربران اینترنت در ایران روند فزاینده‌ای داشته‌است. اما بر اساس آمار 2018، ایران به لحاظ سرعت اینترنت در دسترسی برای کاربران خانگی، در بین 207 کشور در جایگاه 118 قرار داشت.

طبق آمار اسپیدتست در سال 2019 سرعت اینترنت موبایل ایران در رده 56 و سرعت اینترنت ثابت ایران در رده 130 جهان قرار دارد.

کاربران اینترنت در ایران هم از فیلترینگ اعمال‌شده توسط نهادهای دولتی و هم از فیلترینگ معکوس اعمال‌شده توسط شرکت‌های وابسته به کشورهایی که ایران را تحریم کرده‌اند، رنج می‌برند.

همچنین، تولیدکنندگان محتوا در اینترنت طبق قانون موظفند که اطلاعات شخصی خود و ویژگی‌های فنی وبگاه خود را نزد دولت ثبت کنند.

تاریخچه اینترنت در ایران

بی‌ بی‌ اس‌ ها :

ندا رایانه نخستین بی بی اس راه اندازی شده در ایران بود.

این بی‌ بی‌ اس اولین فضای مجازی کامپیوتری در ایران بود که کاربران در آن به تبادل اطلاعات، در انجمن‌های گوناگون، و فایل می‌پرداختند.

عضویت در این بی‌بی‌اس مستلزم حضور در محل شرکت و پر کردن فرم‌های مربوطه بود

. روزنامه همشهری نیز به صورت متنی (بدون تصویر) بر روی این بی‌بی‌اس، نخستین نشر الکترونیکی در ایران بود.

کاربران ایرانی برای نخستین بار محیط وب را با اینترانت روزنامه همشهری تجربه کردند.

این اینترانت به اینترنت متصل نبود و کاربران که مودم به ندا رایانه متصل می‌شدند و تنها امکان مشاهده این روزنامه را داشتند و کاربران خارج از کشور نیز امکان مشاهده روزنامه را از طریق اینترنت نداشتند.

اینترنت

پیشینه اینترنت در ایران به دقت روشن نیست.

به گفته دکتر شهشهانی پس از جنگ بجز مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، نهادهای دیگری از طریق تماس تلفنی به شبکه وصل می‌شدند اما به سایرین خدمات نمی‌دادند. اینترنت بصورت عمومی از حدود سال‌های 1993 (معادل ۱۳۷۲ خورشیدی) برای استفاده‌های دانشگاهی وارد ایران شد.

در سال 1368 پس از افتتاح مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، بنا بر درخواست استادهای دانشگاه که در خارج از ایران با پست الکترونیکی آشنا شده بودند، فکر برقراری این ارتباط شکل گرفت.

طی تماس‌های محمد جواد لاریجانی با عبدالاسلام، رئیس مرکز تحقیقات فیزیک نظری ایتالیا، مرکز مشابه در ایران به مرکز آکادمیک و تحقیقات اروپا (EARN) معرفی شد تا دسترسی به شبکهٔ بیت نت برای این مرکز فراهم شود. شبکهٔ بیت‌نت با شبکهٔ اینترنتی که امروز استفاده می‌شود تفاوت‌های بسیار داشت.

استفادهٔ اصلی که از آن می‌شد دریافت و ارسال نامه‌های الکترونیکی بود.

سیاوش شهشهانی، قائم مقام آن زمان مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران، در مصاحبه‌ای می‌گوید: «وقتی عضویت ما را تصویب کردند یک بند جدید هم به تعهدات اعضا اضافه کردند و آن اینکه از شبکه برای تبلیغات مذهبی استفاده نشود!»

یکی دیگر از تعهدات این بود که هیج عضوی نباید جلوی عبور اطلاعات از کشوری به کشور دیگر را بگیرد. محمد جواد لاریجانی فردی بود که تعهدات لازم برای برقراری این اتصال را پذیرفت و توافق‌نامه را امضا کرد.

مرکز در ابتدا از طریق اتصال با شماره‌گیری (dial-up) و با استفاده از خط تلفن به دانشگاهی در اتریش متصل شد. پس از آن یک خط استیجاری (leased line) با دانشگاه وین برقرار شد.

این اتصال از سال 1993 به شکل رسمی در آمد. شبکهٔ بیت‌نت تنها از طریق سیستم‌عامل‌های آی پی ام و بر روی کامپیوترهای VAX قابل استفاده بود.

پس از آگاهی از پروتکل اینترنتی TCP/IP، مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران به سمت استفاده از اینترنت گام برداشت و از طریق همان دانشگاه وین به اینترنت نیز متصل شد.

پس از برقراری اتصال با اینترنت از طریق مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات خدمات فقط به کاربران دانشگاهی داده می‌شد و ندا رایانه بود که برای نخستین بار امکان استفاده از پست الکترونیکی اینترنتی را برای عموم فراهم آورد.

کارشکنی مخابرات

به گفته دکتر سیاوش شهشهانی بجز آمریکا دولت ایران (وزارت مخابرات) از مخالفان ارائه دامنه IR به ایران و گسترش شبکه اینترنت در ایران بود.

به گفته وی مخابرات اینترنت را موضوعی موقت و مد روز می‌دانست و در پی گسترش شبکه X۲۵ در ایران بود.

این مخالفت‌ها مدت‌ها ادامه یافت و تا حدودی گسترش اینترنت در ایران را در سالهای اول کند کرد:

برای اتصال دانشگاه به شبکه، در مرکز تحقیقات ۲ دیدگاه مختلف وجود داشت؛ یکی اینکه اینترنت را به عنوان یک امتیاز ویژه برای مرکز حفظ کنیم. دوم اینکه آنها را در دانشگاه‌ها توزیع کنیم.

بالاخره بعد از بحث‌های متوالی، نظریه دوم پیروز شد و دانشگاه‌ها به نوبت به اینترنت وصل شدند. با توجه به اینکه در آغاز اتصال از طریق خط استیجاری بود، به طور طبیعی محدودیت‌هایی در دانشگاه‌ها به وجود آمد.

برای استفاده از اتصال ماهواره‌ای، مذاکراتی طولانی با مخابرات را پشت سر گذاشتیم و تا پای عقد قرارداد هم رفتیم. ولی تصادفاً در همان روزی که بنا بود قرارداد امضا شود، رئیس مخابرات عوض شد.

رئیس بعدی هم از امضای قرارداد خودداری کرد. به همین دلیل حدود ۳ سال طول کشید تا اولین ارتباط ماهواره‌ای با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه از طریق یک شرکت ایتالیایی برقرار شود.

پیش از آن به ترتیب دانشگاه‌های شریف و صنعتی اصفهان، مرکز تحقیقات ژنتیک و مرکز زلزله‌شناسی به اینترنت وصل شده بودند. اتصال ۱۲۸ که برقرار شد وضع اینترنت در دانشگاه‌ها کمی بهتر شد.

البته ۲ تا ۳ ماه بعد ظرفیت این اتصال به نقطه اشباع رسید برای همین ۸ ماه بعد یعنی اوایل سال ۱۹۹۷ آن را به اتصال ۵۱۲ کیلوبیت در ثانیه ارتقا دادیم.

رشد اینترنت در ایران با سرعت قابل توجهی اتفاق افتاده‌است و در حال حاضر بر اساس آمار ژوئن ۲۰۰۸، ضریب نفوذ اینترنت در ایران حدود ۳۴٫۹ درصد برآورد می‌شد که ایران را در خاورمیانه در رتبهٔ چهارم قرار می‌داد .

همین آمار تعداد کاربران اینترنت در ایران را ۲۳ میلیون نفر قلمداد می‌کرد (ضریب رشد از ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ برابر با ۹٬۱۰۰ درصد) که به این معنی بود که بیش از نیمی از کاربران اینترنت در خاورمیانه، در ایران هستند.

آمار منتشر شده توسط مخابرات ایران در فوریه ۲۰۱۱، با تاکید بر این که ضریب نفوذ اینترنت باید بر اساس نفوذ اینترنت پرسرعت محاسبه شود، تعداد کاربران اینترنت پرسرعت ایران را ۷۰۰٫۰۰۰ نفر مشخص می‌کند.

پهنای باند

پهنای باند ورودی به ایران از دو منبع عمده تامین می‌شود:

1. ماهواه ها (از طریق ماهواره‌های W5، W6 و اینمارست)
2. فیبر نوری (از ترکیه، فجیره و کویت)

پهنای باند ورودی به ایران توسط شرکت ارتباطات زیرساخت تهیه می‌شود و قیمت فروش آن به شرکتهای ارائه کننده خدمات اینترنتی یکی از دلایل قیمت بالای دسترسی به اینترنت در ایران دانسته می‌شود.

در اکتبر ۲۰۰۸ رئیس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران اعلام کرد که کل پهنای باند وارد شده به ایران برابر با مجموع پهنای باند دو دانشگاه در سوئد است و برخی کارشناسان مشکلات شبکهٔ داخلی در ایران را در حدی می‌دانند که حداکثر سرعت مجاز برای دسترسی خانگی به اینترنت (که توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برابر با ۱۲۸ کیلوبیت در ثانیه معادل ۱۶ کیلوبایت در ثانیه تعیین شده‌است) را در درجهٔ کمتری از اهمیت در مورد محدودیت سرعت دسترسی قرار می‌دهند.

در تاریخ ۲۷ تیرماه ۸۹ کشور ایران از لحاظ آپلود در مکان ۱۷۰ وازلحاظ دانلود در مکان ۱۷۲ در جهان قرار داشت. در شش ماهه نخست سال ۲۰۱۰ از میان ۱۵۲ کشور بررسی شده، ایران پس از کشورهایی چون ونزوئلا، نیجریه، بولیوی، عراق، پاراگوئه و جزایر ترک و کایکاس با سرعتی برابر ۰٫۶۱ مگابیت بر ثانیه در رتبه ۱۴۴ قرار گرفت.

آمار منتشر شده در مرداد ۱۳۹۰ توسط شرکت آکامای نیز حاکی از آن بود که از نظر متوسط سرعت اتصال کاربران به اینترنت، ایران در بین کشورها جهان رتبه پنجم از آخر را داراست.

در بهمن ۱۳۸۹ مخابرات ایران اعلام کرد که از ۲۸ میلیون کاربر اینترنت در کشور، تنها ۷۰۰٫۰۰۰ نفر از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند و مابقی (۹۸٪) از اینترنت دایل آپ استفاده می‌کنند.

هم‌چنین در بهمن ۱۳۸۹ نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام کردند که محدودیت سرعت اینترنت برای کاربرد خانگی برداشته نخواهد شد.