حجم مبنا چیست؟ حجم مبنا در بورس به زبان ساده

حجم مبنا در بورس به چه معناست؟ به زبان ساده حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد. در این مقاله شما را با مفهوم حجم مبنا در بورس آشنا خواهیم کرد، همراه داتیس نتورک باشید.

حجم مبنا در بورس چیست؟

به زبان ساده حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد.

حجم مبنا در واقع چهارچوب و ساختاری است که مانع از نوسان بیش از اندازه سهم ها در بازار می شود.

این فاکتور اجازه می دهد تا تمام فعالان بازار بورس از جمله سرمایه گذاران ، شرکت ها و کارگزاری ها بتوانند با اطمینان بیشتری در این بازار به معامله بپردازند.

درصورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

در حال حاضر، حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، ۰۰۰۸/۰ «هشت ده هزارم» است «این عدد کنترل شود»، بنابراین، اگر به عنوان مثال تعداد کل سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس ۲۰ میلیون سهم باشد، تنها درصورتی قیمت سهام این شرکت در طول یک روز می تواند ۴ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد که حداقل ۱۶ هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد و ستد قرار گیرد.

20000000*0.0008=16000

هدف از تعیین حجم مبنا

هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است.

چرا که در غیر اینصورت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، می تواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد قیمت های غیرواقعی و کاذب در بورس شود.

در تمام بازار های بورسی جهان چهارچوب ها و قوانین خاصی تعریف شده تا مانع از نوسان بیش از اندازه سهام شود .

این موضوع مانع از دخالت بازارگردان ها بر روی یک سهم می شود و به همین سبب فعالان بازار بورس با اطمینان بیشتری به معامله می پردازند چرا که می دانند این چهارچوب بازار را در مسیر صحیح به جلو می برد.

این چهارچوب قانونمند در بازار ایران حجم مبنا نام دارد . این ساختار در سال 1382 و در زمان تصدی گری دکتر حسین عبده تبریزی ایجاد شد.

بر این اساس حجم مبنا را حداقل میزان سهام مورد معامله در یک روز می دانستند تا سهم بتواند تا حد دامنه نوسان خود رشد و یا افت داشته باشد .

البته این حجم در طول سالیان تغییرات مختلفی را به خود دید .

برای مثال :

در سال اول این حجم 15 درصد از سهام کل شرکت در یک سال بود .

به عبارتی برای اینکه سهم یک شرکت به دامنه نوسان برسد می بایست حداقل 15 درصد از کل سهام آن در طول یک سال مورد معامله قرار می گرفت .

حال اگر این درصد را بر روی تعداد روز های کاری یک سال (250 روز ) تقسیم نمایید به عدد 6 ده هزارم (0.0006) می رسید .

به عبارت ساده تر می بایست در هر روز کاری حدود شش ده هزارم سهام یک شرکت معامله شود تا به دامنه نوسان برسد .

البته این موضوع در سال بعد به 20 درصد افزایش یافت و لذا حجم مبنای روزانه به 0.0008 رسید .

البته این موضوع مربوط به بازار بورس تهران است .

در بازار فرابورس حجم مبنا برای کلیه شرکت های بورسی معادل 1 بود .

این موضوع تا چند ماه پیش هم ثابت بود تا اینکه در اسفند 1398 این قانون هم تغییر کرد و برای شرکت های فرابورسی هم حجم مبنا مطابق با استاندارد های بورس تهران تغییر کرد.

یک مثال ساده تر از حجم مبنا

برای اینکه بتوانید عملکرد حجم مبنا را به خوبی دریابید . به این مثال دقت فرمایید .

تصور کنید که سهام یک شرکت 100 میلیون واحد است که 0.0008 آن برابر با 80 هزار سهم می باشد .

به عبارت ساده تر باید در طول یک روز حداقل 80 هزار سهم از این سهام مورد معامله قرار بگیرد تا مطابق دامنه نوسان کاهش یا رشد داشته باشد .

حال اگر حداقل 80 هزار سهم معامله شود ، قیمت پایانی آن سهم معادل با میانگین موزون قیمت های معاملات تغییر می کند.

اما اگر کمتر از 80 هزار سهم معامله شود ، قیمت پایانی با استفاده از حجم مبنا پوشش داده می شود.

نحوه محاسبه قیمت پایانی به وسیله حجم مبنا

همانگونه که تا الان دریافته اید ، حجم مبنا می تواند قیمت پایانی را تعیین نماید .

این شیوه از تعیین قیمت پایانی در واقع بر مبنای قانون جدید سازمان بورس تعیین شده است و اجازه قیمت سازی های کاذب را نمی دهد .

به عبارت ساده تر این کار یک چهارچوب کلی را تعیین می کند که سبب می شود قیمت بر روی مسیر طبیعی خود حرکت نماید.

محاسبه این چهارچوب بر اساس یک فرمول خاص انجام می شود که مراحل مختلفی دارد .

بر طبق این فرمول ابتدا اختلاف میانگین وزنی معاملات امروز و قیمت پایانی دیروز محاسبه می شود.

سپس این عدد به دست آمده توسط حجم مبنا تعدیل می شود و عدد به دست آمده میزان رشد یا کاهش قیمت امروز خواهد بود .

اجازه دهید این موضوع را هم با یک مثال ساده برایتان شرح دهیم.

فرض کنید حجم مبنا برای یک نماد خاص 80 هزار می باشد و در یک روز تنها 40 هزار آن (یعنی نصف آن) مورد معامله قرار گرفته است .

از طرفی قیمت پایانی روز گذشته 50 تومان بوده و میانگین وزنی معاملات امروز هم 60 تومان بوده است .

• 10=50-60 : اختلاف میانگین وزنی معاملات و قیمت پایانی روز قبل
• 5=10×0.5: تعدیل به وسیله حجم مبنا (نصف حجم مبنا معامله شده )

پس قیمت پایانی امروز 5 تومان رشد خواهد کرد .

این شیوه محاسبه بصورت اتوماتیک و در تمام نماد ها انجام می شود و همین موضوع به فعالان اطمینان می دهد که قیمت ها بدون دخالت های کاذب و به شیوه ای اصولی ساخته می شوند .

حجم مبنای متناسب با شرکت ها

همانگونه که عنوان کردیم در اسفند 98 قوانین حجم مبنا شاهد تغییرات مختلفی بود و این تغییرات سبب شد تا حجم مبنا متناسب با نوع شرکت ها و تعداد سهام و سرمایه تغییر نماید.

برای مثال در شرکت هایی که تعداد سهام زیادی دارند، عموماً حجم مبنای آن ها نیز بیشتر بوده و لذا میزان نوسان هم کمتر است چرا که نیازمند معاملات بیشتری در طول یک روز هستند .

این موضوع سبب می شود تا این شرکت ها گزینه مناسبی برای نوسان گیری نباشند .

اما در عوض شرکت هایی که تازه عرضه شده اند و یا شرکت های کوچک می توانند برای نوسان گیری گزینه مناسبی باشند .

این فاکتور بسته به نوع بازار و البته شرکت و ارزش سهام آن متفاوت خواهد بود .

در قانون جدیدی که اعمال شده است برای حجم مبنا حداقل ارزش های تعیین شده و حجم مبنای شرکت ها نباید کمتر از آن باشد . این قانون به شرح زیر است .

سرمایه شرکت حداکثر ارزش حجم مبنا

البته این تقسیم بندی با توجه به نوع بازار هم متفاوت خواهد بود که مطابق جدول زیر انجام می شود .

این موارد مشروحی از حجم مبنا در شرکت های مختلف بازار بورس بود .

البته باید عنوان کنیم که این حجم کاملاً قابل انعطاف و داینامیک است.

برای مثال اگر قیمت سهم بالاتر برود این حجم مبنا کاهش می یابد و اگر قیمت سهام هم کم شود، این حجم مبنا هم رشد می کند .

در کنار این موارد حجم مبنا در آخرین روز معاملاتی هفته و بر اساس قیمت پایانی سهم مذکور محاسبه و در اولین روز کاری هفته بعد اعمال می شود .

ابن موارد در واقع چکیده ای از کارکرد حجم مبنایی در بورس ایران بود .

این حجم می تواند تاثیرات مختلفی بر روی سهم بگذارد و تا حدی هم بر روی معاملات موثر است .

امیدواریم مقاله آشنایی با مفهوم حجم پایه در بورس مفید بوده باشد.

داتیس نتورک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.